Η σειρά έργων Untitled(Inmates) ξεκίνησε με αφορμή μια ομαδική έκθεση ("Nόμος 2716/99", Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, 2011), το κύριο θέμα της οποίας ήταν η κοινωνική επανένταξη ψυχικά νοσούντων ατόμων. Για την προετοιμασία της επισκέφθηκα τους ξενώνες της Εταιρείας Προαγωγής Ψυχικής Υγείας Ηπείρου (Ε.ΠΡΟ.Ψ.Υ.Η) στα Ιωάννινα, όπου φιλοξενούνται πρώην τρόφιμοι του Κρατικού Θεραπευτηρίου Λέρου, με στόχο την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση και αποασυλοποίησή τους. Αυτές οι επισκέψεις αποτέλεσαν τη βάση για την εικαστική μου έρευνα. Τις συνδύασα, παράλληλα, με τη μελέτη του γνωστού έργου του Μισέλ Φουκό «Ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή» (Αθήνα, 2007). Ιδιαίτερα μου κίνησε το ενδιαφέρον η τοποθέτηση του συγγραφέα, πως αυτό που ονομάζουμε τρέλα είναι μια μορφή όρασης, τόσο εύθραυστης, που καταστρέφει τον εαυτό της με τη λήθη, όταν απειληθεί από υπάρχουσες μορφές κοινωνικών τακτικών και στρατηγικών.
Δουλεύοντας με τους ανθρώπους στα ιδρύματα συνειδητοποίησα ότι οι ικανότητες επικοινωνίας τους ήταν διαφορετικές από τις δικές μου, ωστόσο δεν απουσίαζαν, και πως η αντίληψη τους για τον κόσμο με εισήγαγε σε μια διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας. Κατά τη διάρκεια των επισκέψεων μου προσπάθησα να κατανοήσω αυτή τη δική τους πραγματικότητα, μέσω συζητήσεων και εικόνων.
Στο έργο μου αποφάσισα να μην περιοριστώ στην απεικόνιση της φυσικής παρουσίας των ατόμων που συνάντησα, ούτε να περιγράψω τις συνήθειες και τους τρόπους επικοινωνίας τους, αλλά να «σχολιάσω» την περίεργη, έντονη ατμόσφαιρα που δημιουργείται γύρω από αυτούς, την αύρα τους. Η βασική μου ιδέα ήταν να δουλέψω με παραδοσιακά μέσα, χρησιμοποιώντας ωστόσο τη λογική της ψηφιακής επεξεργασίας εικόνων. Από όλες τις πρακτικές του Photoshop, η εφαρμογή του layering μού θύμισε τον τρόπο που τα άτομα με ψυχικές διαταραχές αντιλαμβάνονται τον κόσμο, και συνειδητοποίησα πως ο τρόπος που επικοινωνούσαν μαζί μου έμοιαζε να ακολουθεί αυτή τη λογική. Κάθε layer στις εικόνες μου θα ήταν μια σκέψη, ένα συναίσθημα, μια ιδέα, μια αίσθηση, ένα σύνολο που στην αντίληψη των «κανονικών» ανθρώπων φαίνεται κατακερματισμένο. Η τελική εικόνα θα ήταν ένας κόσμος από "φωνές", που δεν ακούγονται καθαρά, δεν αποτελούν ομιλία, αλλά ισορροπούν τις αντιθέσεις και τις ανάγκες τους.
Ξεκίνησα να δουλεύω με τα πορτρέτα 10 ασθενών (βαθυτυπία, σε επιφάνεια plexiglass), τα οποία απέδωσα με ένα αφαιρετικό τρόπο, έτσι ώστε να διατηρηθούν μόνο τα περιγράμματα των κρανίων. Επιδίωξα η δουλειά μου να «συνδιαλέγεται», με κάποιο τρόπο, με τα πρόσωπα που απεικονίζω και, για το λόγο αυτό, τη συνδύασα με σχέδια που οι ίδιοι οι ασθενείς έκαναν ενώ δουλεύαμε μαζί κατά τη διάρκεια των επισκέψεών μου. Ενσωμάτωσα στις εικόνες μου αντίγραφα των σκίτσων τους, που αποτελούνταν κυρίως από εμμονικά επαναλαμβανόμενους κύκλους ή σχηματοποιημένα λουλούδια.
Κατέληξα σε περισσότερα από 50 έργα, στα οποία άρχισα να δουλεύω ταυτόχρονα. Η διάστασή τους είναι αντίστοιχη με τη διάσταση των σημειωματαρίων που χρησιμοποιώ για τα προσχέδια, διατηρώντας έτσι μέχρι το τελικό αποτέλεσμα τις συνθήκες υπό τις οποίες ξεκίνησε η σειρά αυτή. Επικάλυψα τις εικόνες μου με άλλα στοιχεία, όπως λέξεις και φράσεις που δεν μπορούν να διαβαστούν ως κείμενο και σκόπιμα αφήνονται εκκρεμή. Τέλος, χρησιμοποίησα γραμμικά στοιχεία για να δημιουργήσω ένταση γύρω από τα μάτια των πορτρέτων. Αυτά τα έντονα γραμμικά στοιχεία δημιουργούν την αίσθηση ενός βλέμματος ή μάλλον οπτικοποιούν τη "διαδρομή του βλέμματος" του θεατή, όπως αυτός/αυτή κοιτά τον εικονιζόμενο. Αυτό το διαρκώς κινούμενο "βλέμμα", που είναι ιδιαίτερα επικεντρωμένο, σχεδόν αδιάκριτο και ίσως επικριτικό, έρχεται σε άμεση αντίθεση με τον επαναλαμβανόμενο, γαλήνιο και -περιέργως- σχεδόν πειθαρχημένο χαρακτήρα των σκίτσων που δημιούργησαν τα «μοντέλα» μου.
Παρουσίασα τη σειρά αυτή σε δύο ομαδικές εκθέσεις: τη "Νόμος 2716/99", όπως ανέφερα παραπάνω, και τη "Still life is...still alive" (Βίλα Καπαντζή, Πνευματικό Κέντρο ΜΙΕΤ, Θεσσαλονίκη, 2-30/10/2011, παράλληλο πρόγραμμα της 15ης Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών της Ευρώπης & της Μεσογείου). Στην τελευταία, το τελικό έργο αποτελείται από περίπου 40 έργα, τοποθετημένα στον τοίχο στο ύψος των ματιών. Η κύρια ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένα ανησυχητικό περιβάλλον εικόνων, στο οποίο θα μπορούσε να «βυθιστεί» ο θεατής. Ιδανικά, θα ήθελα να φέρω τους επισκέπτες της έκθεσης αντιμέτωπους με όψεις των πεποιθήσεων και των στερεότυπων που έχουμε σχετικά με τα άτομα με ψυχικές διαταραχές. Πρόθεση μου ήταν να γεννήσω το συναίσθημα μιας αβέβαιης ισορροπίας μεταξύ έντασης και ηρεμίας, απόρριψης και αποδοχής, αποξένωσης και οικειότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου